Góc nhìn của Luật sư về việc xử lý vi phạm bản quyền trực tuyến tại Việt Nam từ vụ việc web lậu Phimmoi bị khởi tố hơn 02 năm vẫn chưa được xét xử
1. Thực trạng vi phạm bản quyền trực tuyến tại Việt Nam hiện nay
Vi phạm bản quyền, ăn cắp bản quyền hay lậu là việc sử dụng các tác phẩm được bảo vệ bởi luật bản quyền một cách trái phép, trừ khi có sự cho phép, do đó vi phạm một số quyền độc quyền được cấp cho chủ bản quyền, như quyền sao chép, phân phối, hiển thị hoặc thực hiện công việc được bảo vệ, hoặc để thực hiện các tác phẩm phái sinh.
Ông Phạm Hoàng Hải - Giám đốc Trung tâm bản quyền nội dung số Việt Nam phát biểu tại Hội thảo chuyên đề: Vi phạm bản quyền trực tuyến và các biện pháp ngăn chặn tại Việt Nam (vừa diễn ra ngày 21/7/2022 cũng nêu ra các hành vi vi phạm bản quyền phổ biến ở Việt Nam hiện nay như thực hiện livestream, phát trực tiếp trên các mạng xã hội hoặc website; copy nguyên trạng các nội dung đã phát hoặc cắt ghép, chỉnh sửa các video, sau đó đăng tải trái phép lên Internet.
Nội dung vi phạm được sử dụng trái phép tại nhiều nền tảng như các website, ứng dụng (app) OTT được nhà nước cấp phép; các website đăng ký tên miền và đặt server ở nước ngoài; các app OTT lậu được chia sẻ trên Internet hoặc được cài đặt qua các thiết bị Android TV Box; các mạng xã hội phổ biến như Facebook, YouTube, TikTok, Gapo, TalkTV, Instagram, Twitch; các nhà cung cấp nội dung trên mạng di động…
Việt Nam đang nằm trong top đầu khu vực Đông Nam Á về vi phạm bản quyền trực tuyến, thách thức sự phát triển của ngành công nghiệp sáng tạo và công bằng xã hội. Theo báo cáo của Media Partners Asia ước tính, số lượng người dùng trái phép tăng lên 15,5 triệu năm 2022, làm thất thoát 348 triệu USD, chiếm 18% doanh thu của toàn ngành video hợp pháp. Nếu không kiểm soát được tình hình này, đến năm 2027, số người dùng vi phạm bản quyền có thể tăng tới 19,5 triệu, dẫn tới lượng doanh thu bị thất thoát ở mức 456 triệu USD.
2. Vì sao các vụ kiện vi phạm bản quyền trực tuyến hiện nay tại Việt Nam khó giải quyết?
Năm 2019, K+, BHD và Hiệp hội điện ảnh Mỹ (MPA) đã cùng nộp đơn tố giác tội phạm đối với trang web lậu phimmoi, nhưng gần 4 năm trôi qua, vụ việc vẫn chưa được xét xử.
Ngày 19/8/2021, Công an TP Hồ Chí Minh đã khởi tố vụ án hình sự “Xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan” liên quan đến website phim “lậu” lớn nhất Việt Nam - www.phimmoi.net.
Việc khởi tố vụ án hình sự liên quan đến trang phim “lậu” này sau nhiều lần trang này bị chặn, có thể coi là động thái cứng rắn nhất và đầu tiên từ trước tới nay của cơ quan Công an khi xử lý tình trạng phim lậu và vi phạm bản quyền trên không gian mạng.
Tuy nhiên cho đến nay, vụ việc trên vẫn chưa được xử lý…. Do quy mô thu nhập bất chính của trang web này là bao nhiêu thì các cơ quan chức năng lại chưa thể xác định được. Do phimmoi không thu phí của người dùng mà kiếm tiền bằng các quảng cáo được đăng lên các trang web, các nhãn hàng và dòng tiền trả cho quảng cáo không có đại diện thương mại tại Việt Nam.
Theo quy định của Luật hình sự thì phải chứng minh thiệt hại của chủ tài sản, nhưng hiện tại pháp luật Việt Nam cũng chưa có hướng dẫn cụ thể nào về vấn đề chứng minh thiệt hại này. Sau hơn 02 năm vụ án đã bị khởi tố, nhưng lại chưa khởi tố được bị can vì còn tồn tại nhiều vướng mắc đặc biệt là khó khăn khi chứng minh thiệt hại. Hiện nay Tòa án chỉ chấp nhận những thiệt hại thực tế, và chứng minh được mối quan hệ nhân quả giữa những thiệt hại thực tế đó đối với hành vi xâm phạm mà chúng ta đang khiếu kiện. Trên môi trường số hành vi xâm phạm diễn ra và lan tỏa rất nhanh, nằm ngoài khả năng kiểm soát của chúng ta. Chúng ta cũng chưa có một công cụ hay một cơ chế thống nhất chung cho việc tính toán thiệt hại, việc tính toán thiệt hại cũng chỉ thuần túy là ước tính của chủ thế bị thiệt hại.
Khi đưa vụ việc ra tòa án, người khởi kiện sẽ gặp khó khăn là làm thế nào để có thể thuyết phục tòa án chấp nhận những con số ước tính đó là thiệt hại thực tế, để dựa vào đó Tòa án có thể đưa ra một mức phạt.
3. Giải pháp để tháo gỡ vướng mắc trong giải quyết các vụ án vi phạm bản quyền số hiện nay tại Việt Nam
Trong dự thảo sửa đổi Luật giao dịch điện tử mới nhất sẽ quy định cụ thể, chi tiết hơn: Như thế nào là dữ liệu điện tử? Dữ liệu điện tử được chấp nhận trong tố tụng và trong các thủ tục khác? Đây sẽ là một trong những căn cứ để Tòa án chấp nhận chứng cứ trong các vụ án này là dữ liệu số, dữ liệu điện tử giúp giải quyết vụ án nhanh chóng hơn.
Hay theo quy định mới của Luật sở hữu trí tuệ 2022, Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian phải có trách nhiệm triển khai những biện pháp kỹ thuật, phối hợp bảo vệ quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường mạng viễn thông, mạng Internet. Đây được xem là một bước tiến quan trọng, bởi vì các web lậu dù có sử dụng bất cứ tên miền nào, server đặt ở đâu, rồi ẩn giấu thông tin ra sao thì vẫn phải sử dụng dịch vụ của doanh nghiệp trung gian tại Việt Nam (cụ thể là các nhà mạng) như dịch vụ lưu trữ trên Internet; dịch vụ truyền dẫn; dịch vụ truy cập và kết nối Internet; dịch vụ truyền tải nội dung. Như vậy, khi đó Bộ văn hóa, thể thao và du lịch cùng với Bộ thông tin truyền thông có thể thiết lập một công cụ để kết nối giữa đơn vị phát sóng hoặc chủ sở hữu quyền, vừa để thu thập các trang web cần phải chặn cùng với các bằng chứng, và kết nối với các nhà cung cấp dịch vụ mạng - ISP để việc chặn truy cập có thể được thực thi một cách gần như tự động bởi các ISP.
Xây dựng một Thông tư liên tịch phối hợp giữa Bộ văn hóa, thể thao và du lịch cùng với Bộ thông tin truyền thông liên quan trực tiếp đến vấn đề xử lý những vi phạm về quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường số.
Trên đây là những chia sẻ của Công ty luật VietLawyer giải đáp thắc mắc của nhiều bạn đọc về việc sự việc đang nhận được nhiều sự quan tâm của bạn đọc. Với kinh nghiệm nhiều năm trong mọi lĩnh vực pháp lý nếu khách hàng là cá nhân, tổ chức có nhu cầu tư vấn các vấn đề liên quan đến pháp lý khác, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua website https://vietlawyer.vn/