Theo quy định của Pháp luật Hình sự: "Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm quyền con người, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy định của Bộ luật này phải bị xử lý hình sự." Ngoài quy định về các hành vi nguy hiểm cho xã hội, Pháp luật còn quy định cụ thể những người thực hiện phải có năng lực trách nhiệm hình sự. Vậy trong trường hợp cá nhân sử dụng rượu bia, chất kích thích không kiểm soát được bản thân mà phạm tội thì có được coi là tội phạm hay không?
I: Tình trạng mất năng lực trách nhiệm hình sự là gì? Quy định của Pháp luật về mất năng lực trách nhiệm hình sự như thế nào?
Theo Điều 21 Bộ Luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 quy định về tình trạng mất năng lực trách nhiệm hính sự:
"Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự."
Người được coi là mất năng lực trách nhiệm hình sự là những đã đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự nhưng vì nguyên nhân như mắc các bệnh tâm thần, bệnh làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi. Khi chứng minh được người thực hiện hành vi có dấu hiệu phạm tội đang trong tình trạng mất năng lực trách nhiệm dân sự thì sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự trước pháp luật. Đối với những cá nhân trong mất năng lực trách nhiệm hình sự quy định tại điều 21 BLHS 2015 sẽ bắt buộc phải chữa bệnh theo Điều 49 BLHS 2015:
Điều 49: Bắt buộc chữa bệnh
"1. Đối với người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi mắc bệnh quy định tại Điều 21 tại bộ luật này, Viện kiểm sát hoặc Tòa án căn cứ vào kết luận giám định pháp y, giám định pháp y tâm thần có thể quyết định đưa họ vào một cơ sở điều trị chuyên khoa để bắt buộc chữa bệnh.
2, Đối với người phạm tội trong khi có năng lực trách nhiệm hình sự nhưng trước khi bị kết án đã mắc bệnh tới mức mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì căn cứ vào kết luận giám định pháp y, giám định pháp y tâm thần, Tòa án có thể quyết định đưa họ vào một cơ sở điều trị chuyên khoa để bắt buộc chữa bệnh. Sau khi khỏi bệnh, người đó có thể phải chịu trách nhiệm hình sự
3. Đối với người đang chấp hành hình phạt tù mà bị bệnh tới mức mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì căn cứ vào kết luận giám định pháp y, giám định pháp y tâm thần, Tòa án có thể quyết định đưa họ vào một cơ sở điều trị chuyên khoa để bắt buộc chữa bệnh. Sau khi khỏi bệnh, nếu không có lý do khác để miễn chấp hành hình phạt, thì người đó phải tiếp tục chấp hành hình phạt.
Thời gian bắt buộc chữa bệnh được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù."
II: Trường hợp sử dụng rượu bia khiến mất kiểm soát phạm tội có được coi mất năng lực trách nhiệm hình sự hay không?
Khi không kiểm soát được bản thân sử dụng rượu bia chất kích thích mạnh phạm tội thì đối tượng thực hiện hành vi đó vẫn sẽ phải hoàn toàn chịu trách nhiệm hình sự đối với hành vi vi phạm.
Căn cứ theo Điều 13: Phạm tội do dùng rượu, bia hoặc chất kích thích mạnh khác:
"Người phạm tội trong tình trạng mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình do dùng rượu, bia hoặc chất kích thích mạnh khác, thì vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự."
Chủ thể của tội phạm khi thực hiện hành vi trong khi sử dụng rượu bia chất kích thích mạnh khiến bản thân không làm chủ được hành vi của bản thân đã xác định được rõ bản thân và dự tính được những nguy hiểm khi uống rượu gây ra nhưng vẫn thực hiện việc uống rượu và chất kích thích. Vì vậy, khi người có phạm tội khi sử dụng rượu bia chất kích thích mất kiểm soát thì không được coi là người mất năng lực trách nhiệm hình sự.
Trên đây là nhận định của Công ty Luật VietLawyer, quý khách hàng có nhu cầu tư vấn, hỗ trợ vui lòng liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn hỗ trợ giải quyết kịp thời.